Статья: AQSHNING MILLIY O‘ZIGA XOSLIK ASOSLARI (2024)

Ushbu maqolada zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlanishining turli tashqi va ichki omillari ta’siri ostida rivojlanayotgan axborot xavfsizligi kontseptsiyasini aniqlash masalalari ko’rib chiqiladi. Ushbu maqolaning maqsadi “axborot xavfsizligi” tushunchasining asosiy jihatlarini uning shakllanishi va rivojlanishining zamonaviy belgilari asosida aniqlash, shuningdek, axborot xavfsizligini ta’minlash muammosining asosiy tarkibiy qismlarini aniqlashdan iborat. Milliy va xalqaro miqyosda axborot xavfsizligini ta’minlashning asosiy jihatlarini aniqlash asosida, axborot infratuzilmasi va AKTning zamonaviy rivojlanishini hisobga olgan holda, axborot xavfsizligi tushunchasining zamonaviy ta’rifi taklif etiladi.

Maqola aniq belgilangan nazariy asosning muhim roli va savdo bilan bog’liq muammolarni bartaraf etish, raqobatbardoshlikni oshirish va iqtisodiy rivojlanishni rivojlantirishda savdoni osonlashtirish choralarini samarali amalga oshirish haqida. O’zbekiston va Markaziy Osiyodagi boshqa davlatlarning barqaror iqtisodiy taraqqiyoti uchun axborot bilan ta’minlanishning doimiy yaxshilanishi, ilgari surilgan qarorlar, apellyatsiya tartib-qoidalari va turli rasmiyatchiliklar muhim ahamiyat kasb etmoqda. Oxir oqibat, savdo tartib-qoidalarini soddalashtirish va tegishli xarajatlarni kamaytirish bo’yicha olib borilayotgan sa’y-harakatlar global miqyosda inklyuziv o’sish va farovonlikni rag’batlantirishning keng maqsadiga mos keladi.

Ma’ruzaning maqsadi O’zbekiston JSTga a’zoligining qishloq xo’jaligiga ta’sirini o’rganishdan iborat. Mualliflar Trist modeli, SVOT tahlili, O’zbekiston qonunlari va qoidalarini o’rganish hamda milliy qishloq xo’jaligi samaradorligini xorijiy mamlakatlar qishloq xo’jaligi samaradorligi bilan taqqoslash orqali JSTga a’zolikning ta’sirini chuqur tahlil qildilar. Ushbu tahlillar natijasida JSTga a’zolik jarayoni bo’yicha amaliy takliflar ishlab chiqildi.

Ushbu maqola atrof-muhit xavfsizligi va milliy xavfsizlik o’rtasidagi muhim bog’liqlikni ta’kidlab, atrof-muhit xavfsizligini va inson farovonligini inson faoliyati natijasida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan zararlardan ta’minlashning dolzarbligini ta’kidlaydi. Maqolada farovonlikni yaxshilash va sayyorani himoya qilish uchun barqaror rivojlanish maqsadlari (SDG) orqali global harakatga chaqiriq ta’kidlangan. Tadqiqot barqaror rivojlanishning asosiy elementlari - iqtisodiy o’sish, ijtimoiy himoya, ekologik xavfsizlik, ma’naviy - axloqiy tiklanish, institutsional islohotlar va huquqiy asoslarni o’zaro bog’liq va bir-birini to’ldiruvchi sifatida belgilaydi.

Unda yashil iqtisodiyot, ijtimoiy himoya choralari va ekologik xavfsizlikning yaxlit siyosati, shu jumladan Qonunchilik, boshqaruv, texnik va biologik jihatlar ko’rib chiqiladi. Maqolada turli darajadagi ekologik tahdidlar va ularni samarali boshqarish tahlil qilinadi va tizimlashtiriladi. O’zbekistonning ekologik xavfsizligini ta’minlashda institutlar, huquqiy asoslar, xalqaro hamkorlik va strategik ustuvor yo’nalishlar muhim o’rin tutadi. Xulosa qilib aytganda, kelajak avlodlar uchun barqaror muhitni ta’minlash muammosiga kompleks yondashuv zarurligi ta’kidlangan.

Xalqaro munosabatlarni uzoq vaqt davomida o’rganish davomida “milliy manfaatlar” g’oyasi siyosatning asosiy printsipi bo’lib qolmoqda. Zamonaviy xalqaro munosabatlar o’ttiz yillik urush va Vestfaliya tinchligining imzolanishi davridan kelib chiqqan bo’lib, Raison d’etat yoki “davlat aql-zakovati”dan kelib chiqqan Evropaning suveren davlatlari fenomenini xalqaro sahnaga olib chiqdi. Aynan o’sha paytda “milliy manfaatlar”iborasi paydo bo’ldi. Tarixiy jihatdan, Amerika tashqi siyosat amaliyoti milliy manfaatlarga bo’lgan bilim va munosabat nuqtai nazaridan ikkita alohida yo’nalishni, shuningdek, xalqaro siyosatning asosiy muammolariga ikki xil yondashuvni qo’llagan. Amerikalik mutaxassislar tomonidan olib borilgan tashqi siyosat bo’yicha jiddiy tadqiqotlarning aksariyati taklif qilingan tadqiqotda tahlil qilingan ushbu ikkita yondashuvni ko’rib chiqishdan boshlanadi.

O’zbekistonning 2030 yilgi strategiyasi doirasida KSSNI qabul qilgan korxonalar bir necha jihatdan hal qiluvchi rol o’ynashi mumkin. Birinchidan, barqaror amaliyotni targ’ib qilish orqali korxonalar strategiyaning ekologik maqsadlariga hissa qo’shishi, sanoat faoliyati ta’sirini yumshatishi va tabiiy resurslardan oqilona foydalanishni ta’minlashi mumkin. Ikkinchidan, jamiyatni rivojlantirish va ijtimoiy ta’minot loyihalari bilan shug’ullanish orqali korxonalar strategiyaning barcha fuqarolarning hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan yo’nalishiga mos ravishda ijtimoiy muammolarni hal qilishlari mumkin. Va nihoyat, axloqiy me’yorlar va boshqaruvni qo’llab-quvvatlash orqali korxonalar shaffoflik va hisobdorlik madaniyatini rivojlantirib, millatning institutsional asoslarini mustahkamlashlari mumkin.